De zaal is goed gevuld. Singer-songwriter en Nijmeegs verduurzamer Dirk-Wim in ‘t Hof brengt ons muzikale ontspanning vanavond. Met enkel zijn gitaar zingt hij ons inkijkjes in het leven.
Avondvoorzitter Evanne Nowak opent met de vraag wie uit het publiek vandaag geen gebruik heeft gemaakt van het internet? Dit blijken er slechts drie te zijn; ligt het thema van deze avond dan misschien toch dichterbij dan wij denken?
We zoomen eerst even uit naar een breder perspectief. Wat is vervuiling eigenlijk? En waarom zijn wij mensen zo’n nestvervuilers? Lisa Doeland, filosoof aan de Radboud Universiteit, neemt ons mee. Ze zag ook deze week weer op het nieuws hoe het spook der vervuiling door de wereld dwaalde: vervuild drinkwater, een recyclesysteem dat niet goed werkt en luchtvervuiling. Deze vervuiling kennen we, meer verborgen vervuilers zijn bijvoorbeeld de bitcoins die door vervuilende servers in de lucht worden gehouden.
Terug naar de definitie. Vuil is dat wat op een plek is waar wij het niet willen hebben. Niets is vies of vuil van zichzelf. Vervuiling is hiermee een sociaal construct, het is onze opvatting over hoe en op welke plek dingen zouden moeten zijn. Het gooit ons ideaal van natuur in de war. Vuil en vervuiling zijn relatief. Wat voor ons vervuiling kan zijn, kan voor een zeepaardje een handig hulpmiddel zijn. De ophoping van materiaal dat wij niet willen hebben zorgt voor gezondheidsrisico’s. Waarom doen we alsof dingen in onze prullenbak in een zwart gat verdwijnen? We vergeten de materialiteit.
We vervuilen omdat we ons op het heden richten en niet aan de toekomst denken. We maken dingen eigen door het te vervuilen. Zoals dieren bakenen wij ons territorium af. Wat we nodig hebben is reflexieve terughoudendheid en het loslaten van onze fixatie op bezit. Waarom eigenen we ons nog dingen toe? Haal het niet naar je toe en loopt niet weg voor wat moeilijk wordt.
De volgende spreker is Marjolein van Noort. Ze is expert circulaire economie in de maritieme sector bij MVO Nederland en hoopt ons wat optimisme mee te geven. De maritieme sector was er niet bij tijdens de klimaattop, COP21, in Parijs. Dat wil echter niet zeggen dat er niks gebeurt. Aan schepen moeten drastische veranderingen worden aangebracht, het afval dat ze produceren moet verminderen en het verstorende geluid voor zeedieren moet afnemen. Ook het recyclen van schepen is moeilijk. Ze gaan ongeveer 40 jaar mee en dan weet men niet meer van welke materialen het is gemaakt. En hoe haal je een schip uit elkaar als je de handleiding niet hebt?
Er wordt hard gewerkt aan oplossingen. MVO Nederland heeft goede hoop en ziet het zo voor zich: goed ontwerpen → duurzaam bouwen → duurzaam gebruiken door bijvoorbeeld LNG brandstof → uit elkaar halen en hergebruiken (dit is nog problematisch).
Een voorbeeld is ook het 3D-printen van een schip. Op deze manier kan inzichtelijk worden gemaakt welke materialen worden gebruikt en kunnen ook vintage grondstoffen toegepast worden. De maritieme sector heeft een hoop schakels in de keten en het is van belang dat er meer samengewerkt wordt met open innovatie. Dit is het doel van de New Oceans Challenge: samen nadenken over de toekomst.
Henk Nijhuis, adviseur luchtkwaliteit van de gemeente Nijmegen, zoomt in op de Waal en de uitstoot die de scheepvaart daarover voor Nijmegen met zich meebrengt. Hij ziet dat de binnenvaart achterblijft ten opzichte van de andere sectoren. TNO heeft voor Nijmegen berekend dat de scheepvaart qua uitstoot in 2010 overeen komt met een snelweg van 140.000 auto’s per dag. Dit is meer dan al het vervoer in heel Nijmegen. De scheepvaart zal toenemen, dus het is belangrijk dit in de gaten te houden en maatregelen te nemen. Zo hebben de schepen aan de kades nu verplicht walstroom, stimuleert de gemeente varen op LNG, zijn haventarieven ingevoerd waarbij schone schepen korting krijgen en wordt er een pilot-project uitgevoerd met een gasgenerator.
Roel Croes van o.a. Stichting Green ICT, de man van duurzame ICT in Nederland, denkt in mogelijkheden. We gaan het nu doen! Ons leven gaat helemaal over ICT, ICT is een eerst levensbehoefte geworden. Problemen uit de sector zijn onder andere het hoge energieverbruik, de verouderde technologie en inefficiënt ruimtegebruik. Inmiddels zijn er wel wat verbeteringen. Zo kunnen koeling en warming beter op elkaar worden aangesloten en ook verglazing biedt een oplossing. Dit is een optische verbinding die per gebruiker ongeveer 18x minder energie verbruikt dan een koperverbinding. Door technologie kunnen we dit verbeteren en die techniek bestaat al. Als we alles op hernieuwbare energie zouden laten draaien dan hebben we niet veel nodig.
Nadat het publiek alle informatie tot zich had genomen is het tijd voor wat vragen.
Welke oplossingen zijn er voor de energievoorziening van de maritieme scheepvaart? Marjolein antwoordt dat de uitstoot omlaag moet door te zorgen dat schippers de middelen krijgen om hun schip te verduurzamen en te kijken hoe we de vervuilende schepen uit de vaart krijgen. Hier hebben we een financieel probleem dat opgelost moet worden. Daarop werd gevraagd of we dan niet beter gelijk op waterstof konden gaan varen? Hier wordt inderdaad over nagedacht maar we moeten ook denken in stappen en durven te experimenteren.
Kunnen we vervuilende schepen geen boetes laten betalen? Vanuit Europa wordt er bepaald wat de schepen mogen emitteren. Nederland kan alleen invloed uitoefenen om deze normen bij te stellen. Enkele schippers in de zaal laten zich ook horen! Inspirerende verhalen over hoe zij zelf GTL zijn gaan varen in de binnenvaart. Ze hebben zelf onderzoeken opgestart over uitstoten en kijken hoe ze dat kunnen aanpakken.
Vervolgens komt Jan van der Meer nog aan bod als aanjager voor de Green Capital Challenges rond het thema uit september: energiebesparing. Informatie daarover op de website www.greencapitalchallenges.nl.
In het kader van dit thema wordt deze avond als afsluiting ook het duurzame estafettestokje overgedragen aan Sit & Heat een Nijmeegs initiatief dat wil dat terrasverwarmers van alle terrassen verdwijnen en worden vervangen met een kussen dat direct het lichaam verwarmt (zie ook de website van GCC voor een uitgebreid verslag hiervan).
