Het derde Duurzaamheidscafé van 2019, op 24 september:
De Rol Van Waterstof In De Energietransitie
Inleiding
Er wordt veel gesproken en geschreven over waterstof, maar wat is het nu eigenlijk? Wat kun je ermee? Kun je er huizen mee verwarmen of kun je het als brandstof voor auto’s inzetten? Welke toepassing is ‘het beste’ en wat zijn de nadelen? Tijdens dit Duurzaamheidscafé geven we uitleg over de techniek, schetsen we de voor- en nadelen en proberen we antwoord te geven op de vraag welke rol waterstof kan spelen in de energietransitie.
De avond wordt geopend door Quirijn met een korte mentimeter peiling (met ongeveer 105 deelnemers) gericht op de kennis van waterstof van de aanwezigen (zie verslag mentimeter).
Mentimeter 1
`Hoe vaak heb je het duurzaamheidscafe bezocht’ : 55 mensen voor de eerste keer!
‘Welke term komt bij je op?’ (voornamelijk energie, duurzaam, energiedrager, auto, h2, water, toekomst).
‘Waterstof is’ … een energiedrager van duurzame energie (66), duurzame energiebron (14), een soort batterij (16), iets heel anders (15) ; instinker: waterstof is een energiedrager voor ook andere vormen van energie (bijv. kolen).
‘De beste toepassing van waterstof is’ … meesten: mobiliteit (53) en tweede antwoord: industrie (34)
‘In welke mate gaat waterstof bijdragen aan de energietransitie? ‘ de meesten: het is belangrijk, maar er zijn alternatieven (62), tweede: ‘ is essentieel’ (29).
Een opmerking uit het publiek vult aan: “Jules Verne had al voorspeld dat water energiedrager zou zijn als elektriciteit een grote rol zou gaan spelen in de energievoorziening.”
Daarna volgt een dubbele inleiding: een presentatie door Jaco Reijerkerk en een presentatie door Jan Willem van de Groep.
Jaco Reijerkerk, H2Platform
Jaco Reijerkerk heeft een eigen bedrijf/ is ondernemer en draagt bij aan het “H2 Platform”:
“H2Platform is een groeiend samenwerkingsverband tussen organisaties en bedrijven die zich bezighouden met waterstof en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Economische Zaken en Klimaat.” Hij benadrukt de voortgang van de techniek, vele toekomstbeelden worden werkelijkheid, maar het duurt even. Waterstof heeft vele mogelijkheden maar is geen ‘silver bullit’ of ‘holy grail’. Waterstof is geen energiebron, maar een drager.
Er is altijd input nodig om waterstof te maken [bijvoorbeeld met elektriciteit van een andere bron water splitsen in zuurstof en waterstof] ; de meest kansrijke toepassingen -in het kader van de energietransitie- bestaan momenteel uit wind op zee en grootschalige opslag. Als waterstof duurzaam wordt geproduceerd dan kan het functioneren als een interessante bron voor mobiliteit. https://opwegmetwaterstof.nl/2017/02/08/waterstof-produceren-offshore-windenergie/
Jaco benadrukt dat voor korte termijn opslag de batterij de beste oplossing is, maar voor lange termijn- opslag is H2 zeker een kandidaat. Ook Jaco ondersteunt de ‘trias energetica’ 1) eerst energieverspilling tegengaan (bijv. isolatie), 2) dan duurzame bronnen (wind, waterkracht, zon) dan 3) efficiënt gebruik van bestaande (fossiele) bronnen]
Voor de energievoorziening betekent dit volgens Jaco: eerst all electric, dan gebruik restwarmte en dan duurzaam gas. Het overheidsbeleid is gericht op mogelijkheden voor opslag via waterstof, in principe is het beleid gericht op decarbonisatie maar er zijn lastige sectoren.
Presentatie Jan Willem van der Groep: “Ik zal jullie ervan overtuigen dat waterstof niet de beste keuze is.”
Jan Willem van der Groep geeft de volgende presentatie. Hij was van 2010-2016 bezig met de energietransitie en de gebouwde omgeving bij het ministerie Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Jan Willem begint met de bewering dat als het gaat om elektriciteit via zon en wind versus waterstof hij het publiek zal overtuigen van het feit dat H2 niet de beste keus is. De elektrische auto is al veel efficiënter dan de waterstof auto.
Jan Willem laat zien dat het opwekken van energie via windmolens en dan omzetten in waterstof voor opslag of transport, feitelijk duur en omslachtig is. We hebben veel meer windmolens nodig voor productie van waterstof dan we nodig zouden hebben voor energieproductie. Hebben we dat er wel voor over? Is het niet een foute strategie? Jan Willem laat weten dat deze optie vooral door de gaslobby wordt gesteund om een manier te vinden om de gasinfrastructuur opnieuw te kunnen gebruiken.
Er volgt een korte wisseling tussen Jaco en Jan Willem, Jaco zegt dat hij op een lijn zit met Jan Willem over het feit dat waterstof niet altijd de beste toepassing is, maar Jan Willem beaamt niet zozeer dat ze het eens zijn… er zijn grote verschillen in hoe ze naar waterstof kijken.
ENGIE aan het woord
Daarna vertellen een aantal ondernemers over hun ervaringen met waterstof. Pieter de Jong, van afdeling BD Hydrogen van ENGIE, vertelt over de technische kant van waterstof en het feit dat je in een keten moet denken: generatie van energie—elektrolyse—opslag – gebruik/ off the grid. Het gaat om de hele keten en verschillende partijen hebben verschillende rollen, bijv. ENGIE bij elektrolyse en Gasunie bij opslag.
Kees Baaijens van ENGIE vertelt aansluitend over de plannen van ENGIE met waterstof in Nijmegen; het verhaal gaat vooral over de mix van energie die ENGIE voorstaat:
- zonnevelden, zon op dak, windmolens;
- warmtetransitie – opwekken duurzame warmte , aardwarmte , biomassa en;
- energiedragers en opslag;
- reservering voor grootschalige opwekking, zie www.centralegelderland.nl.
Eitje bakken op waterstof
Frank Mietes en collega gaan dan over tot de demonstratie ‘koken op waterstof’ , ze bakken een eitje in boter en steken de waterstof vlam aan, opvallend is dat er niet veel vlammen te zien zijn en dat het langzaam gaat. Het is kleurloos, geurloos en je wilt ook liever niets toevoegen aan het gas vanwege de elektrolyse.
Een vrijwilliger uit het publiek eet het eitje op en is tevreden.
In debat over de rol van waterstof in de toekomst
Vervolgens gaan de sprekers met elkaar en het publiek in debat over de rol die waterstof in de toekomst in gaat nemen. Duidelijk is dat de meningen verdeeld zijn en sommige verwelkomen waterstof als interessante toepassing en zijn vooral nieuwsgierig en met name Jan Willem blijft kritisch staan tegenover de gaslobby die waterstof wil omarmen om de eigen gasinfrastructuur te kunnen gebruiken.
Mentimeter 2 Met behulp van Mentimeter krijgt het publiek meerkeuze vragen om te testen hoe de meningen zijn gewijzigd.
Zijn de meningen veranderd?
Vraag:‘ Mijn visie op de potentie is gewijzigd na deze presentaties’
Een groot deel geeft aan dat ze minder potentie zien (37) maar een aanzienlijk deel blijft potentie zien (25) en een derde deel ‘nog steeds beperkte potentie’ (20)
Vraag: ‘De beste toepassing van waterstof op korte termijn is: ‘’
Industrie (75) ; Mobiliteit (13) verwarming (3) iets anders (10)
Reactie : H2 voor de industrie? Ja of nee? Jan Willem blijft bij het punt dat het gewoon niet efficiënt is om waterstof in de keten toe te voegen; met elektriciteit kun je 8 keer efficiënter energie maken dan met H2.
Jaap Dirkmaat vanuit het publiek wil een ander perspectief inbrengen: we moeten (wel) grootschalig denken en de energie daar maken waar het het efficiëntste is: zon in de woestijn, wind op zee, etc. het probleem is een gebrek aan regie op systeemniveau; niemand neemt de regie op een wat ‘hoger’ systeemniveau- we laten allerlei actoren ‘dingen doen’, maar dit leidt niet tot de beste oplossingen.
We genoten de avond volop van muzikale intermezzo’s van Heleen van den Homberg
Bert Lagerweij sluit de avond af door de aanwezigen, betrokkenen en sponsors te bedanken en de volgende avonden aan te kondigen (landschapsbeheer/ back to the future landscapes 8 oktober , ‘voorspoed komt na de ramp’ (26 november).
