Hoe is het in Nijmegen gesteld met de luchtkwaliteit? Hoe meet je dat in je eigen buurt? Wat doen gemeente, universiteit en inwoners er samen aan? Daarover gaat het Duurzaamheidscafé van donderdag 11 november (19.30 uur) in LUX Nijmegen. Het Duurzaamheidscafé en het InScience Film Festival zetten deze avond op.
DOOR MARK WIERING
Voorzitter: Martine Witteveen
Overzicht gasten:
Hoogleraar Maarten Krol (Wageningen University & Research) vertelt over schone lucht. Beleidsmedewerker/ senior advisor Henk Nijhuis (gemeente Nijmegen) legt uit wat er zoal in de stad gebeurt.
Linda Carton (Radboud Universiteit) zette het Smart Emission Project op en brengt samen met burgers de luchtkwaliteit van Nijmegen in kaart. Zo werkte ze samen met burgerinitiatief Lentse Luchten, en gaat in gesprek met Ton Ammerlaan en Roderick Peters.
Er is ook een demo van de meetkastjes in Lent en een Do It Yourself om aan de slag te gaan met het meten van de lucht in de eigen wijk.
Spoken word artist Lev Avitan vat de avond op geheel eigen wijze samen.
DEEL 1.
Maarten Krol legt uit wat luchtkwaliteit is waarom het zo belangrijk is. Waar krijgen we mee te maken als het gaat om luchtkwaliteit? Bijvoorbeeld: gasvormige deeltjes zoals fijnstof, verontreiniging door aerosolen, ernstige schadelijke stoffen zoals uitlaatgassen van scooters of van schepen.
Waarom is het zo belangrijk? Omdat we gemiddeld 13 maanden korter leven door luchtkwaliteit; dit zou je kunnen vergelijken met de obesitas –problematiek waar veel aandacht voor is. En je zou kunnen zeggen: roken doe je vrijwillig maar lucht moet je inademen, dat is geen keuze, en je kunt er wat aan doen. Overheden kunnen daar wat aan doen (landelijk en lokaal), bijvoorbeeld beleid voor scooters, voor scheepvaart, voor houtstook en burgers dienen ook na te denken over de houtkachel en de hoeveelheid fijnstof die dat oplevert.
Henk Nijhuis (gemeente Nijmegen) spreekt vervolgens over de maatregelen van de gemeente. De gemeente doet metingen en werkt aan beleid voor luchtkwaliteit en fijnstof. Een voorbeeld is het elektrisch varen en het aanleggen van schepen op Walstroom. Gelukkig worden auto’s steeds schoner maar schepen zijn grote vervuilers; de emissies van schepen op de Rijn/ Waal leveren evenveel uitstoot op als het wegverkeer in Nijmegen! Echter, de emissies van schepen komen niet altijd in de directe omgeving (bijv. in de binnenstad) terecht, maar verwaait veel meer.
In reactie op het beleid van de gemeente, ontstaat er een discussie met het publiek over meten of berekenen: gaat het nu om berekende waarden of gemeten waarden? Dus zijn het schattingen of harde metingen? En gaat het eigenlijk wel echt om gemeten waarden, want we horen van metingen die niet goed gaan en kastjes die niet functioneren.
Henk Nijhuis geeft aan dat gemeente Nijmegen nog niet voldoet aan de nieuwe normen van de WHO – dat zijn adviesnormen- maar wel voldoet aan de huidige grenswaarden die zijn gesteld. Een mevrouw in het publiek vertelt dat zij aan de Waal woont, en weldegelijk veel overlast heeft van luchtverontreiniging door schepen, met name als de wind verkeerd staat. Daarop ontstaat een gesprek over schepen die aanleggen en Walstroom moeten gebruiken – wanneer zij een bepaalde tijd aanleggen – maar dat lang niet allemaal doen. Maarten Krol geeft aan dat we inderdaad meer aandacht moeten hebben voor ‘superspreaders’, zoals schepen en scooters.
Henk Nijhuis licht vervolgens toe dat er metingen zijn gedaan, bijvoorbeeld bij de Graafseweg in Nijmegen, maar dat hieruit niet een heel zorgelijk beeld kwam en op een gegeven ogenblik is er gestopt met metingen. Dit wordt nu weer opgepakt.
De conclusie is onder meer dat we (Nijmegen) wel mogen voldoen aan de grenswaarden maar dat dit niet wil niet zeggen dat we niet méér kunnen doen. Het gaat om de gezondheid van burgers; de WHO-normen zijn het streven. Maarten Krol gaat vervolgens in op het feit dat er natuurlijk ook een sociale ongelijkheid speelt: mensen die dichterbij industriegebieden leven (bijv. in West), worden meer blootgesteld aan vuile lucht. Daarom is het zo belangrijk om aan luchtkwaliteit te werken, door gemeente en burgers. Er wordt ook gewerkt met zogenaamde snuffelfietsen in sommige straten.
DEEL 2.
We krijgen eerst een film te zien over smog in China, waar mensen structureel mondkapjes dragen, kinderen spelen en tegelijkertijd de fijnstof van de auto’s schrapen, en dus continue in een vervuilde lucht leven. Film van Greenpeace.
We gaan over op het thema van burgerparticipatie en luchtkwaliteit. Linda Carton (Radboud Universiteit) zette het Smart Emission Project (1 en 2) op en brengt samen met burgers de luchtkwaliteit van Nijmegen in kaart. Zij vertelt over de verschillende projecten die er zijn gedaan met de metingen van burgers. Dat er steeds meer informatie wordt gedeeld en kaarten zijn van meetpunten van burgers. Door de verschillende projecten in Nijmegen kwam ze ook in contact met actieve burgers op dit vlak en de initiatieven in Lent. Linda werkt samen met burgerinitiatief Lentse Luchten, waarin Ton Ammerlaan en Roderick Peters actief zijn
Ton Ammerlaan vertelt dat Lent erg ongunstig ligt voor de luchtkwaliteit; door een frequente zuidwestenwind ‘vangt’ Lent de emissies op van het industrieterrein aan de Westkant van de stad, maar ook van de stad zelf en van de scheepvaart; en natuurlijk is er de weg door Lent vanaf de Waalbrug met heel veel verkeer (dat niet altijd 50 km rijdt); dat is een van de redenen waarom het zo belangrijk is om in Lent te meten.
In de discussie met het publiek staat centraal: kunnen we eigenlijk wel goed beoordelen of de metingen plaatsvinden en betrouwbaar zijn? Uiteraard wordt dit verbeterd doordat er nu ook metingen van burgers zijn, maar ook die moeten goed worden opgezet, betrouwbaar zijn. Er is veel interactie met het publiek.
Roderick Peters vertelt over het initiatief in Lent en dat er heel serieus wordt gewerkt aan een betrouwbaar beeld. Er is geprobeerd vast te stellen wat nu precies de lokale vervuiling is. De discussie gaat verder met als vraagstukken: hebben we de juiste gegevens van de gemeente? Zijn de gemeten gegevens openbaar? Hoe zit het met technische problemen [vraag om transparantie, MW]. Dit zou een beter beeld geven.
Linda Carton gaat verder met de mogelijkheden om zelf – met een App – mee te kijken naar de gegevens in je eigen buurt; bijvoorbeeld in Lent. We kunnen de stand van zaken dus goed volgen, bij voldoende meetpunten van burgers. Met QR codes kunnen we meekijken op kaarten en dan de situatie in Lent /Nijmegen volgen.
Nijmegen is hierin niet uniek, we krijgen voorbeelden van Pittsburgh, USA, en van buurgemeente Arnhem, waar ook veel activiteiten zijn. In Arnhem zijn twee meetnetten, een van de gemeente en een van de burgers zelf. We gaan nog even verder met de QR codes.
DEEL 3.
Ten slotte er is een kort filmpje te zien over de monitoring met burgers thuis (voor het huis van Roderick Peters). En de Do It Yourself -mogelijkheid wordt uitgelegd, voor iedereen die zelf aan de slag wil gaan met het meten van de lucht in de eigen wijk (in de vorm van een kartonnetje en vaseline dat de stof opvangt).
Daarna was er een mooie afsluiting van onze ‘spoken word’ artist Lev Avitan; over schepen op elektriciteit, burgers die meten en willen weten en gemeente die meet en weet, over luchten en verwaaien.
Linda Carton stuurde na het Duurzaamheidscafé over luchtkwaliteit nog allerlei links naar websites om zelf meer informatie op te doen. Bekijk ze hier.
Foto’s: Mohanad Ataya
