Het eerste Duurzaamheidscafé van 2019, op 29 januari:
Het Eerste Café Is Achter De Rug.!
Gastvrouw Birgit Hendriks (voorzitter van het bestuur Duurzaamheidscafé) opent het café, dat goed gevuld is met belangstellenden, met de verwijzing naar het 13de thema van de Green Challenges in 2018: ‘Groen Geld’. Deze bijzondere 13de bijeenkomst van het Nijmegen Green Capital jaar wordt zonder geld, maar met de inzet van verschillenden, georganiseerd. Helaas is Heidi Lenaarts, van United Economy (U.E.), verhinderd, maar we zullen uitgebreid over U.E. horen.
Het woord is aan Johan Frijns, van de organisatie BankTrack (www.banktrack.org), die zijn kantoor met 6 andere medewerkers hier op de Vismarkt in Nijmegen heeft. BankTrack heeft ook elders kantoren (Tjechië, Frankrijk, London) en werkt wereldwijd. Vanuit kantoor wordt uitgekeken op het scheepvaartverkeer op de Waal, en passeren enorme ladingen steenkool richting Duitsland. De vraag is: wie financiert de keten (van exploratie – exploitatie – transport – productie – consumptie) van dergelijke vuile industrie? Zit ons geld daarin?
BankTrack (BT) tracht met partners over de hele wereld dergelijke ketens bloot te leggen, en na te gaan of er met het investeringsgeld van (de meer dan 30.000) banken mensenrechten- en/of milieuschendingen plaats vinden. De drijfveer van de meeste banken is winst maken via leningen en activiteiten, en de strategie daarachter – en het omgaan met risks and opportunities – is bepalend. Het gaat vaak om heel verschillende zaken, steenkool, waterwerken, infrastructuur, industrie etc etc. De vraag is of er genoeg geld gestoken worden om bijv. de grote klimaattransitie mogelijk te maken – daar waar geld nodig is. BT werkt volgens gedifferentieerde aanpak:
- Tracking banks: daarbij wordt nagegaan of en wat het duurzaamheidsbeleid (‘de belofte’) van banken is, en of er al/niet sprake is van dubieuze investeringen (‘het doen’), zgn. dodgy deals die mens en milieu schaden. Daarbij werkt BT samen met veel partners, zoals PAX die de paramilitaire betrokkenheid bij exploratie van delfstoffen in Colombia, of Pro Fundo die ondermeer onderzoek verricht naar mijnbouwbedrijf Vale en Brazilië.
- Engage: dit betreft individuele en collectieve bijeenkomsten met banken.
- Campaign: publiekscampagnes, zoals de huidige actie ‘Fossil Banks: No Thanks’; zie: fossilbanks.org. Op een vraag uit het publiek: de Eerlijke Bankwijzer van Oxfam/Novib wordt mede met hun steun samengesteld.
- Support: ondersteuning van acties zoals de petitie tegen de Dakota Access Pipeline, die inmiddels ongeveer 1 miljoen keer getekend is.
Ook heeft BT de ‘ten commitments for sustainable banks’ opgesteld; waarmee het richting hoopt te geven aan de weg naar meer duurzaamheid binnen banken.
Of het zin heeft? Een bank als de ING heeft in 2015 besloten nieuwe financiering in kolen stop te zetten, en op termijn willen ze Paris proof zijn. Reputatie speelt hierbij een belangrijke rol. We zijn er nog lang niet(nog steeds tientallen miljoenen aan schade door financiering in steenkool, gas en olie), maar het schuift wel. Bij investeringen in duurzame energie speelt vaak dat het om éénmalige financieringen gaat.
Op de vraag hoe hij zelf actief werd op dit gebied, vertelt Johan dat dat reeds op zijn 12de-13de speelde. En hoe financiert BT zichzelf? Ze willen niet door banken gefinancierd worden, maar krijgen hun budget via fondsen.
Het investeringsbeleid van pensioenfondsen is een ander aandachtsgebied dat ook door andere organisaties wordt opgepakt. Eén van de partnerorganisaties van BT is bijvoorbeeld SOMO in A’dam, dat ondermeer de OECD Watch over de nakoming van OECD richtlijnen coördineert. Oxfam/Novib, Milieudefensie, Both ENDs, en vele anderen zijn actief op financieringsgebied; en ook de rol van aandeelhouders is een belangrijke.
Als je van bank overstapt, is het belangrijk ook aan je bank waar je weggaat met een briefje of zo te laten weten waarom je naar een andere bank gaat.
Vervolgens luisteren we naar Ruud Janse van Odin, deelnemer aan de United Economy (UE). Odin is een voedselcoöperatie, bestaande uit 23 winkels, een distributiecentrum, webshop en 250 afhaalpunten. Odin bestaat al 35 jaar, en heeft als doelen: (a) het bevorderen van biologische/biologisch-dynamische landbouw; (b) het waarborgen van goede voedselkwaliteit, (c) en het bevorderen van een andere wijze van economie door samenwerking. Consumentleden zijn mede-eigenaar van het participatiebedrijf.
Hoe ga je nu om met geldstromen? In dat kader neemt Odin deel aan de United Economy, waarvan Heidi Leenaarts aanjager is. UE betreft een groep bedrijven die erg dicht bij de producten of diensten staan die het levert, en als groep bedrijven – niet speculerend (!), maar wel afrekenend via een eigen geldeenheid – de united – aansluitend bij de lokale munt. Drie jaar geleden had Odin met 7 à 8 bedrijven een dergelijke samenwerking, maar interesse is groeiende – vooral onder jonge ondernemers – en inmiddels zijn dat 70 bedrijven die deelnemen aan business-to-business circels, zoals een bakker, EOSTA, Paperwise, accountantskantoor, schoonmaakbedrijf, Greenchoice, Kyotolease (elektrische auto’s). Er zijn in Nederland al actieve UE netwerken in Wageningen, Utrecht en Alkmaar, maar vooral in Zwitserland en Sardinië is UE zeer succesvol. Nijmegen onderzoekt mogelijkheden. Consumenten kunnen betrokken worden door proefwinkels waar met lokale munteenheid betaald kan worden. Stichting STRO – de Social TRade Organisation – heeft het betaalplatform Cyclos ontwikkeld, en is nauw bij de ontwikkeling van de UE betrokken. UE maakt ook gebruik van dat platform waardoor United en lokale muntsystemen met elkaar kunnen communiceren; zie: www.socialtrade.nl.
Momenteel staat één united voor één euro, en er mag niet mee gespeculeerd worden, nooit rente worden geheven (NB. dit is in veel verschillende religies ook verboden), en het streven is snel circuleren. Geld geldt binnen de UE echt als ruilmiddel. Lokale systemen communiceren met elkaar via de stichting STRO. Zie ook de publicatie ‘Ander soort geld’ van Heleen Toxopeus.
Zeker in aanvang is een bedrijf voor ca. 10-30% werkzaam met United, en de rest nog met gangbare munteenheden; ook voor bijv. de betaling van BTW moet met gangbaar geld worden voldaan. Met een groeiend netwerk worden ook de mogelijkheden vergroot.
Als laatste onderdeel van de avond worden er door verschillende deelnemers nog tips gegeven om minder geld uit te geven en tegelijk CO2 belasting te reduceren, zoals:
- Beperk je vleesconsumptie. Als voorbeeld wordt een campagne genoemd om rood vleesconsumptie onder met name mannelijke studenten te beperken.
- Ga fietsen: vaak meest efficiënte vervoermiddel, vol vrijheid, onafhankelijkheid en laagdrempelig; zie ook de App nu.
- Zet je verwarming een uur voor het naar bed gaan uit.
- Meet je eigen voetafdruk: zie: mijnverborgenimpact.nl
- Droog je was niet in een droogtrommel, maar buiten of binnen op een rek.
- Gebruik binnen Europa de trein en ga niet vliegen.
- Kook (met) minder water; alleen wat je nodig hebt.
- Kook minder en gooi geen eten weg.
- Koop geen onnodige spullen en gebruik ze lang; laat kapotte spullen in Repair Café maken.
